واقعه عاشورا و فلسفه خلقت

بسم الله الرحمن الرحیم

امسال چون حج مشرف شده بودم برای دهه محرم ۱۴۴۶ به هیچ جا وعده ندادم. بعد از دو سه روز از شروع محرم، قرار شد در نمازخانه دانشگاه باقرالعلوم ع (قم) بعد از نماز ظهر و عصر بحثی مطرح کنم که روز پنج‌شنبه هم به علت گرمای هوا دانشگاه همچون تمام مراکز اداری شهر تعطیل شد؛ لذا این بحث در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه (۳ و ۴ محرم) و شنبه و یکشنبه (۷ و ۸ محرم) برگزار شد که چون اغلب مخاطبان اعضای هیات علمی بودند مقداری بحثها به صورت فشرده بیان شده است.

در ادامه فایلهای صوتی این جلسات تقدیم می‌شود. ضمنا در این جلسات آیات و احادیث متعددی خوانده شد که در ادامه فایلها، متن یادداشتهایی که برای هر جلسه آماده کرده بودم به همراه متن کامل احادیث مذکور (نه صرفا عبارتی که خوانده شد) تقدیم می‌شود. همچنین کل این یادداشتها را از فایلی از اینجا می‌توانید دانلود کنید؛ که در این فایل فرازهایی از احادیث که مورد استفاده بوده با رنگ قرمز مشخص شده است.

ادامه مطلب واقعه عاشورا و فلسفه خلقت

Views: 0

بررسی رأی ابن‏‌جنید درباره محدوده حجاب و پوشش شرعی زن مسلمان

بسم الله الرحمن الرحیم

ابن‌جنید اسکافی از علمای بزرگ شیعه در سده چهارم است که کتابی از او به ما نرسیده؛ اما برخی آرای وی در کتب فقهی نقل شده است. علامه حلی جمله‌ای از او دربارة پوشش زن و مرد مطرح کرده، و خودش توضیحی بر آن افزوده است که ظرفیت سوءتفاهم دارد، تاجایی‌که برخی از غیرمتخصصان چنین اظهار داشته‌اند که ابن‌جنید حد واجب پوشش زن و مرد در برابر دیگران را مساوی می‌داند!

در این مقاله با روش تحلیلی و با مراجعه به اقوال نقل‌شده از ابن‌جنید معلوم می‌شود که چنین برداشتی از کلام ابن‌جنید ناشی‌ از ناآشنایی با متون تخصصی فقهی بوده، و ابن‌جنید نه‌تنها درخصوص پوشش زن در برابر نامحرم، بلکه حتی در «پوشش زن در نماز» نیز چنین دیدگاهی ندارد؛ بلکه تنها تفاوت نظر وی با دیگران دراین‌باره، آن است که وی پوشش سر زن در نماز را مستحب می‌داند، با این شرط که نامحرمی وی را در حین نماز نبیند.

با بررسی نقل‌قو‌ل‌های سخن وی در کتب علامه حلی و دیگران معلوم می‌شود که آن عبارت ابن‌جنید که مورد سوءِتفاهم واقع شده، صرفاً ناظر به معنای واژه عورت بوده، و اگر حُکمی هم از آن مدنظرش باشد، همان حکم عمومی پوشش است که هم زن و هم مرد دربرابر همگان (یعنی حتی دربرابر هم‌جنس و محارم خویش) موظف به رعایت آن هستند و فتوای وی در این زمینه همانند فتوای عموم فقهای شیعه است که همگی حد واجب پوشش زن را در برابر محارم و افراد همجنس همانند حد واجب پوشش مرد می‌دانند.

این مقاله حدود یک سال قبل نگارش یافت ولی با توجه به روندهای طولانی نشر، اخیرا در شماره ۸۰ دوفصلنامه علمی‌ فقه و حقوق خانواده (۱۴۰۳) منتشر شده است که برای دریافت متن کامل مقاله می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.

Views: 35

درس‌گفتار مسأله حجاب در شبکه چهار سیما

 بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش یک دوره بحثهای مربوط به حجاب در سه محور گذشته، حال و آینده را نزد جمعی از اساتید دانشگاه آزاد ارائه دادم (اینجا). «گذشته» یعنی نشان دادن اینکه وجوب حجاب برای بانوان (در محدوده غیر وجه و کفین و قدمین) در اسلام یک امر مسلم و قطعی بوده و مناقشاتی که امروزه در اصل آن می‌شود صرفا سوءاستفاده از کم‌اطلاعی مخاطبان است. «حال» یعنی نشان دادن اینکه امروزه چه تحولاتی در جهان رخ داده که مساله حجاب که بخودی خود (یعنی صرف نظر از اوضاع و احوال خاص زمان و مکان ما) یک مساله چندان مهم نبوده است به یکی از اولویتهای جهان اسلام و حتی دشمنان اسلام تبدیل شده است و معنای حجاب امروز چه تفاوتهای مهمی با معنای این در قرون گذشته پیدا کرده است. و «آینده» یعنی برای آینده حجاب چه کارهایی باید انجام شود در سه ساحت انسان‌شناختیِ رفتار (قانون) و اخلاق (تجربه زیسته) و عقاید (حیا).

آقای شاهمرادی مدیر محترم شبکه ۴ پیشنهاد داد که این بحث را مستقلا و در قالب درس‌گفتار برای شبکه چهار ارائه کنم؛ که در پاییز ۱۴۰۲ ضبط شد و از ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ از ساعت ۱۷:۳۰ به مدت هشت روز (به غیر از روز جمعه و شنبه) پخش شد. به پیوست فایل پاورپوینت این جلسات تقدیم می‌شود.

برای مشاهده فیلم هریک از قسمتها در تلوبیون روی قسمت مورد نظر کلیک کنید.

🔸 قسمت اول (حجاب در گذشته: رفع برخی شبهات)

🔸 قسمت دوم (حجاب در گذشته: ادامه رفع برخی شبهات)

🔸قسمت سوم (حجاب در حال: تحلیل تمدنی از پدیده حجاب)

🔸قسمت چهارم (حجاب در حال: تحلیل انسان‌شناختی قرآنی از پدیده حجاب)

🔸قسمت پنجم (حجاب در آینده: معنا و چگونگی فرهنگ‌سازی برای حجاب)

🔸قسمت ششم (حجاب در آینده: ساختارها و اقتضاءات قانون)

🔸 قسمت هفتم (حجاب در آینده: اقتضاءات قانون‌گذاری در عرصه حجاب)

🔸قسمت هشتم (ادامه بحث قانون‌گذاری در عرصه حجاب + جمع‌بندی)

Views: 387

مناظره مکتوب در زمینه تحدی و اعجاز قرآن کریم

بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش عزیزی نسخه‌ای از کتاب «نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت» نوشته آقای حجت الله نیکویی برایم فرستاد و از من پرسید که آيا تمایلی دارم با نویسنده مناظره‌ای داشته باشم؟ من با اینکه انگیزه چندانی برای مناظره ندارم (چرا که در مناظره‌ها عملا بیش از آنکه جستجوی حقیقت مد نظر باشد غلبه بر حریف مد نظر است)؛ عرض کردم که اگر قرار بر مناظره باشد مناظره مکتوب را ترجیح می‌دهم که چون مخاطب فرصت تامل دارد، ظرفیت بحث منطقی بیشتری دارد، و دست کم فضای هیجانی کمتری بر آن حکمفرما خواهد بود.

در مهر ماه امسال (۱۴۰۲) به عنوان گام اول نقدهایی بر مقدمه کتاب ایشان نوشتم که دست کم موضع کلان حقیر نسبت به مواضع این کتاب معلوم شود (به این سبک که فرازهای مقدمه کتاب، یکی یکی نقل، و سپس نقد می‌شود)؛ و در پایان نوشتم: «انگیزه‌ای ندارم که بخواهم به سبک فوق تک تک عبارات ایشان را مورد نقد و بررسی انجام دهم؛ اما در میان بحث‌هایی که ایشان مورد انتقاد قرار داده‌اند به نظر حقیر نحوه طرح تحدی قرآن توسط برخی از متکلمان، مناسب واقعیت بحث مهم تحدی نیست، لذا آمادگی دارم وارد بحث در خصوص تحدی قرآن شوم و صورت مساله را تبیین کنم تا ببینیم اگر صورت مساله تحدی به نحو صحیحی ارائه شود آیا اشکالاتی که بر تحدی قرآن مطرح است وارد است یا خیر.» (برای دریافت نقدی که بر مقدمه ایشان نوشتم اینجا را کلیک کنید)

وی استقبال کرد و نوشت:

ادامه مطلب مناظره مکتوب در زمینه تحدی و اعجاز قرآن کریم

Views: 277

حجاب پس از فردا؛ نقش ما و تحولات ممکن در وضعیت حجاب در آینده ایران

بسم الله الرحمن الرحیم

در تاریخ ۲۵ دیماه ۱۴۰۲ به دعوت برگزار کنندگان جشنواره عمار بحثی داشتم با عنوان «حجاب پس از فردا» که مساله ‌اش پرداختن به تحولات ممکن در وضعیت حجاب در آینده ایران بود و نقشی که ما در این تحولات می توانیم داشته باشیم.

در واقع مبنای بحث این است که آینده را تصمیمات امروز ما رقم می‌زند و با تبیین ابعاد مختلفی که منجر به مهم شدن مساله حجاب شد و سه سطح مهم مساله حجاب توضیح دادم که چگونه اگر درک درستی از این سه سطح نداشته باشیم اقدامات ما در هرسطح ممکن است اثر سطح دیگر را خنثی کند.

برای دریافت فایل صوتی کلیک کنید

Views: 808

نقدي بر کتاب «حجاب شرعي در عصر پيامبر ص» (۲)

بسم الله الرحمن الرحیم

کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» نوشته‌ای است از آقای امیر ترکاشوند که ظاهرا حوالی سال ۱۳۹۰ در فضای مجازی منتشر شد و ادعاهایی در آن مظرح گردید که کاملا خلاف واقعیت بود. در طول ۱۳ قرن گذشته و تا پیش از قرن بیستم که برخی افراد تحت تاثیر فرهنگ غرب سخنان متفاوتی مطرح کرده‌اند تمام علمای جهان اسلام، اعم از شیعه و سنی در وجوب پوشش بدن زن اتفاق نظر داشته‌اند و تنها اختلافی که بین آنها وجود داشت، در خصوص پوشاندن یا نپوشاندن «وجه و کفین و قدمین» (یعنی صورت و دو کف دست و دو کف پا) بوده است. از این رو، مساله بقدری در جهان اسلام واضح بوده که پوشش سر زنان به عنوان ضروری دین قلمداد شده است؛ یعنی مطلبی است که به عنوان یک تکلیف اسلامی مورد اذعان تمام مسلمانان بلکه غیرمسلمانان بوده است؛‌تا حدی که امروزه مهمترین نماد مسلمانی حتی از نظر غیرمسلمانان، حجاب زنان است.

اما این کتاب ادعا می‌کرد که برهنگی در زمان پیامبر ص یک پدیده بسیار عادی بوده است و طبیعی است که در چنین جامعه‌ای توصیه اسلام به پوشش فقط می‌توانست یک توصیه حداقلی باشد نه در حد پوشاندن تمام بدن غیر از وجه و کفین و قدمین. کاری که در این کتاب انجام شده شبیه این است که کسی امروزه با دوربین عکاسی به مناطق لختی‌ها در اروپا و آمریکا برود و صدها و بلکه هزاران عکس از این افراد در موقعیتهای مختلف بگیرد و همه در کتابی گرد آورد و در مقابل کسانی که تاکنون اروپا و آمریکا را از نزدیک ندیده‌اند ادعا کند که برهنه بودن در غرب یک پدیده بسیار عادی و متداول است و لباس پوشیدن یک امری است که خیلی بندرت رخ می‌دهد! تفاوت این مثال با آنچه در این کتاب رخ داده صرفا این است که چون عموم مردان صدها برابر عکسهای وی عکس و فیلم از زندگی غربیان دیده‌اند سخن وی را قبول نمی‌کنند، اما وقتی شبیه چنین کاری در خصوص منطقه حجاز در ۱۴۰۰ سال قبل انجام شود برای بسیاری از افراد غیرمتخصص باورپذیر می‌گردد. وی در ادامه کتاب خویش و بر اساس ذهنیتی که با مقدمات فوق در کتاب خویش رقم زده، سعی می‌کند با تحریف معانی کلمات قرآن چنین وانمود کند که آیات مربوط به پوشش سر و گردن و ساق پای زنان در قرآن کریم، ربطی به پوشش این اندامها ندارد و صرفا به معنای پوشش عورت است! و سپس با تقطیع سخنان برخی از فقها و تحمیل معانی نادرست بر تعابیر آنها چنین القا کند که اختلاف فقها هم فقط در محدوده ذکر شده نبوده، بلکه برخی فقها حد پوشش زن را فقط در حد عورتین می‌دانسته‌اند!

متاسفانه این کتاب به تدریج در میان افراد غیرمتخصص شیوع پیدا کرد و در میان طیف خاصی از جامعه به عنوان مدرک مهمی علیه حجاب شرعی قلمداد ‌گردید؛ و همین امر انگیزه‌ای شد که در سال ۱۳۹۲ مقاله‌ای بنویسم با عنوان «حجاب در آیات و روایات، نقدی بر کتاب حجای شرعی در عصر پیامبر» و در آن نشان دهم که وی چگونه مهمترین استدلالهای وی مبتنی بر تحریف معانی کلمات و تقطیع وقایع است؛ تا بلکه مخاطب حدیث مفصل بخواند از این مجمل. چندی بعد که کتاب مذکور گسترش بیشتری در جامعه یافت، انتشارات سدید (وابسته به بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق ع) از بنده درخواست کردند که اجازه نشر آن را به ایشان بدهم و آن را به صورت یک کتاب منتشر کردند. البته در این فاصله مجموعه ۳ جلدی‌ای با نام «حجاب‌پژوهی» به اهتمام دفتر مطالعات و تحقیقات زنان زیر نظر آقایان مجید دهقان و محمد عشایری منفرد منتشر شده است که بدون اینکه اشاره به نام کتاب مذکور داشته باشد به تفصیل تمام شبهات آن را پاسخ گفته است که به‌ویژه جلد اول آن با عنوان «پوشش زنان در زمان پیامبر» با تتبع بسیار جامعی بخوبی نشان می‌دهد که ادعای پایه کتاب مذکور چه اندازه بی‌اساس است.

در سال ۱۳۹۶ چندین موسسه از بنده درخواست مناظره با ایشان کردند؛ بنده پذیرفتم اما ایشان مرتب طفره می‌رفت تا نهایتا این مناظره در موسسه فهیم انجام شد که فایل صوتی و پاورپوینت و فیلم تصویری آن را از اینجا می‌توانید دریافت کنید.

با توجه به اینکه بخش‌هایی از کتاب مذکور همچنان در فضای مجازی و به صورت القای شبهاتی درباره اعتبار حجاب شرعی در حال گسترش است به دعوت موسسه نبأ قرار شد در نشستی مجازی مروری بر اهم ادعاهای کتاب و نقد آنها داشته باشم؛ که دو نشست در تاریخ ۷ و ۱۴ دیماه ۱۴۰۲ برگزار شد. در اینجا فایلهای این دو جلسه (فایل صوتی جلسه اول) و (فایل صوتی جلسه دوم) به همراه پاورپوینت جلسات بررسی حجاب شرعی در عصر پیامبر تقدیم می‌شود.

Views: 83

بازخوانی حیا به عنوان بن‌مایه فطری زن

بسم الله الرحمن الرحیم

در رویداد ملی حجاب از نگاه علم که به اهتمام مدرسه اخلاق پژوهی روشمند، وابسته به انجمن علمی معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد زوایای مختلف و نگاههای موافق و مخالف در زمینه‌های مختلف مربوط به حجاب مطرح شد؛ و اختتامیه‌اش علی‌القاعده می‌خواهد نوعی جمع‌بندی و افق‌گشایی برای آینده باشد. گفته شد «اختتامیه برای این رویداد است تا هم انعکاس وسیع تری نسبت به اهداف این رویداد صورت گیرد و هم مباحث مغفول یا کمتر پرداخته شده این رویداد متذکر گردند و راه پیش روی این گفتمان علمی ترسیم شود.»

در سخنرانی بنده در این رویداد که با عنوان «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» (به طور خلاصه: تغیر افق نگاه ما به حجاب) به طور مجازی ارائه شد اشاره کردم که قبلا درباره معنای مناسب حجاب در معنای تجربه زیسته حجاب (حجاب به مثابه صیانت و حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) و معنای منجمد حجاب در افق ساختارها (محوریت قانون‌گذاری برای حجاب باید در افق حقوق قانون مدنی باید باشد نه حقوق کیفری) بحثهایی داشته‌ام و در آن نشست مجازی عرصه سومی را مطرح کردم که می‌توان آن را معنای تجربه ایمانی حجاب دانست؛‌ یعنی فهم مساله پوشش و لباس انسان در افق فطرت و آفرینش نخست انسانی که گره ویژه‌ای با مفهوم حیا به عنوان یک مولفه بنیادین انسانی دارد.

اما در آن نشست به خاطر محدودیت وقت فرصت نشد که این بحث مبنایی (حیا در افق فطرت) که افق جدیدی از مسأله حجاب را می‌تواند پیش چشم ما قرار دهد به قدر کافی باز شود و صرفا به توضیحی از آیات آفرینش انسان که به بحث لباس پرداخته می‌شد اشاراتی شد. از این رو، در این اختتامیه تلاش شد اهم مبانی روایی آنچه در آن نشست مجازی مطرح شد تقدیم اهل علم گردد، شاید بتواند زمینه تاملات جدیدی را در خصوص مساله زن به طور عام و حجاب به طور خاص رقم بزند.

علاوه بر دریافت فابل صوتی این نشست از اینجا، می‌توانید یادداشتهای پیش از ارائه را که حاوی احادیث مورد استناد در بحث است هم به صورت فایل PDF از اینجا و هم در ادامه مشاهده کنید. ادامه مطلب بازخوانی حیا به عنوان بن‌مایه فطری زن

Views: 291

الهیات زنانه: تأملاتی درباره تجربه زیسته و تجربه ایمانی حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

شنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۲ به دعوت انجمن علمی میان‌رشته‌ای ماهاد و کارگروه مدرسی معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی در سلسله نشست‌های الهیات کاربردی آنها شرکت کردم با موضوع الهیات زنانه (تاملاتی درباره تجربه زیسته و تجربه ایمانی حجاب).

در این نشست سعی کردم ابعادی از مساله‌ای که در نشست «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» (به اهتمام آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند و انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی) در تاریخ ۱۴۰۲/۸/۱۶ در فضای مجازی ارائه دادم را باز کنم. قبلا حجاب را در ساحت رفتار (قانون حجاب) و ساحت تجربه‌زیسته (حجاب به مثابه صیانت زن؛ حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) بحث کرده‌ام. این بار خواستم آن عرصه عمیقتر از حجاب، که نامش را تجربه ایمانی حجاب گذاشتم، بیشتر باز کنم و بحث را در ساحت الهیاتی (انسان دارای فطرت الهی) بکشانم.

دریافت فایل صوتی این نشست  از اینجا

Views: 92

مسیر ظهور

بسم الله الرحمن الرحیم

به اهتمام هیات میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق ع در ماههای مهر و آبان روزهای سه‌شنبه به صورت دو هفته در میان (دقیقا در تاریخهای ۴ و ۱۸ مهر و ۲ و ۱۶ و ۳۰ آبان) بحثی داشتم درباره درک درست از مسیری که باید طی کنیم تا به ظهور برسیم.

این جلسات را به نوعی می‌توان مبانی بحثی دانست که حدود یک ماه قبل در هیات انتظار بندرعباس با عنوان ظهور چقدر نزدیک است؟ ارائه شد.

در ادامه فایل صوتی آن جلسات تقدیم می‌شود. همچنین اینجا را کلیک کنید برای دریافت متنی که حاوی خلاصه بحثها و سند و متن کامل احادیثی است که در این جلسات مطرح شد و نیز برخی بحثهایی که قرار بود مطرح شود اما فرصت نشد.

 فایل صوتی جلسه اول

فایل صوتی جلسه دوم

فایل صوتی جلسه سوم

فایل صوتی جلسه چهارم

فایل صوتی جلسه پنجم

Views: 209

تغییر افق نگاه به مساله حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

نشست «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» به اهتمام آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند و انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۱۴۰۲/۸/۱۶ در فضای مجازی برگزار شد.

قبلا درباره معنای مناسب حجاب در معنای تجربه زیسته حجاب (حجاب به مثابه صیانت و حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) و معنای منجمد حجاب در افق ساختارها (محوریت قانون‌گذاری برای حجاب باید در افق حقوق قانون مدنی باید باشد نه حقوق کیفری) بحثهایی داشته‌ام که با کلیک روی عبارات فوق می‌توانید به آن بحثها دسترسی پیدا کنید.
در این نشست مجازی عرصه سومی را مطرح کردم که می‌توان آن را معنای تجربه ایمانی حجاب دانست؛‌ یعنی فهم مساله پوشش و لباس انسان در افق فطرت و آفرینش نخست انسانی که گره ویژه‌ای با مفهوم حیا به عنوان یک مولفه بنیادین انسانی دارد که فایل صوتی آن در ادامه تقدیم می‌شود:

دریافت فایل صوتی (تا دقیقه ۵۴ ارائه بحث است و از آن به بعد پرسش و پاسخی است که در همان فضای مجازی رخ داده است)

Views: 222

مسأله حجاب: گذشته، حال و آینده

بسم الله الرحمن الرحیم

روز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲ به دعوت نهاد رهبری در دانشگاه آزاد واحد مرکز کارگاه یک‌روزه‌ای داشتم برای اساتید دانشگاه آزاد استان تهران درباره حجاب؛ که سعی شد یک بسته نسبتا کاملی از مباحث مربوط با حجاب در قالب سه دسته ارائه شود:

گذشته: آیا حجاب شرعی زنان به این صورتی که می‌شناسیم از زمان پیامبر ص مطرح بوده است؟ که با اشاره‌ای به اهم شبهاتی که در این زمینه مطرح شده است توضیح دادیم که واقعا حجاب شرعی زنان به همین صورت در زمان پیامبر ص واجب شده، تا حدی که امروزه به عنوان یکی از ضروریات دین شناخته می‌شود و با اشاره به کج‌فهمی‌های برخی از معاصران از کلام فقها، تبیین شد که در میان فقهای شیعه و سنی در پوشش همه اندامها اختلافی جز در خصوص وجه و کفین و قدمین وجود ندارد.

حال: چرا مساله حجاب امروزه این قدر مهم شده است؟ که با نگاهی تاریخی تبیین شد که اتفاقا مساله حجاب را ابتدا مخالفان اسلام جدی گرفتند؛ و با نگاه هویتی – تمدنی دیدیم که امروزه از چهار زاویه جایگاه خیلی خاصی پیدا کرده است: نماد تصویری؛ ناظر به زن بودن (فمینیسم)؛ انقلاب جنسی؛ اقتضاءات نظام سرمایه‌داری.

آینده: برای حل معضل بی‌حجابی و بدحجابی چه کنیم؟ که این از سه زاویه مطرح شد:

از زاویه فرهنگی (تقویت معنای درست حجاب و ارتقای آن از صیانت به کنشگری زن؛ با نیم‌نگاهی به بحث امر به معروف و نهی از منکر)

از زاویه ساختاری (جدی گرفتن آن به مثابه یک قانون مدنی با رعایت اقتضاءات آن)

از زاویه واقعیت عینی (بازخوانی و بازتعریف حجاب و عفاف به عنوان یک واقعیت انسانی در نسبت با خانواده)

فایل صوتی جلسات را از اینجا (فایل اول) (فایل دوم) (فایل سوم) و پاورپوینت ارائه شده در جلسه را از (اینجا) می‌توانید دریافت کنید.

Views: 994

ظهور چقدر نزدیک است؟

بسم الله الرحمن الرحیم

سه شب پایانی ماه صفر ۱۴۴۵ در هیات انتظار بندرعباس (مسجد حضرت مسلم بن عقیل) بحثی داشتم درباره ظهور و علائم آن و میزان تطبیق آن بر وضع ما؛ که در ادامه فایل صوتی آن جلسات به همراه متنی تقدیم می‌شود که حاوی خلاصه بحثها و سند و متن کامل احادیثی است که در این جلسات مطرح شد.

فایل صوتی جلسه اول (۱)

فایل صوتی جلسه دوم (۲)

فایل صوتی جلسه سوم (۳)

ادامه مطلب ظهور چقدر نزدیک است؟

Views: 302

نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال

بسم الله الرحمن الرحیم

انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی و آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند در مرداد ۱۴۰۲ سلسله نشست‌های علمی “روایت اخلاقی از قیام حسینی” برگزار کردند که این جانب روز یکشنبه ۱۵ مرداد بحثی در این نشستهای مجازی ارائه کردم با عنوان نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال.

برای دریافت فایل صوتی اینجا را کلیک کنید

خلاصه‌ای از بحث همراه با آیات و احادیث مورد استناد ادامه مطلب نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال

Views: 395

ارتباطات اجتماعی در جامعه دینی، با تاکید بر سوره حجرات

بسم الله الرحمن الرحیم

محرم امسال (۱۴۴۵ قمری؛ تیر- مرداد ۱۴۰۲ شمسی) در هیات عاشقان مهدی در شاهرود هستم و قرار است درباره ارتباطات اجتماعی در جامعه دینی و شناخت مومن واقعی بحث شود با تاکید بر سوره حجرات. این سوره در سال نهم هجری (یعنی زمانی که دیگر جامعه دینی کاملا تثبیت شده بود) نازل شده و آسیبهای جامعه دینی را مطرح می‌کند که از نظر حقیر اگر مهمترین آسیب جامعه‌ای که تسلیم خداوند نمی‌شود عقب ماندن از خدا و رسول است، مهمترین آسیب خاص جامعه دینی جلو افتادن از خدا و رسول است که در این سوره مورد توجه قرار گرفته است.

مطالب این سوره را قبلا به تفصیل در کانال و سایت یک آیه در روز بحث کرده‌ام؛ و اینک آن مقدار از بحثها که به تناسب فضای اجتماعی امکان ارائه عمومی داشته باشد ان شاء الله در این جلسات مطرح خواهد شد.

این جلسات علاوه بر اینجا در همان ایام در شبکه‌های اجتماعی زیر بارگذاری شد (در پیام‌رسان ایتا و پیام‌رسان بله)

برای دریافت فایل صوتی هر جلسه روی آن کلیک کنید:

شب اول محرم: دورنمایی از سوره حجرات و ربط آن با امروز و با عاشورا

شب دوم محرم: جلو افتادن بر دین و بلند کردن صدا بر پیامبر ص

شب سوم محرم: جلو افتادن از امام معصوم ع و افراط در انقلابی‌گری: جریان زیدیه

شب چهارم محرم: ادامه توضیح جلو افتادن از امام در جریان زیدیه؛ توضیح تقیه و پیچیدگی‌های مذاکره امام حسین ع و عمر سعد

شب پنجم محرم: تکمیل بحث دیروز درباره مذاکره امام حسین ع با عمر سعد؛ در عین حال که باید مواظب باشیم از خدا و رسول جلو نیفتیم، اما مواظب باشیم که برخی از عالم‌نمایان واقعا مورد تایید امام ع نیستند (در چه صورتی شیعه نباید از عالم دین تبعیت کند!!!).

شب ششم محرم. وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّی تَخْرُجَ إِلَیهِمْ لَكانَ خَیراً لَهُمْ: قاعده استفاده از یک لفظ در چند معنا (تطبیق آیه فوق بر انتظار فرج به عنوان معنای دیگری برای آیه) و نحوه جمع بین صبر و دعا برای تعجیل فرج

شب هفتم محرم: آیات ۷ تا ۹ (جدی گرفتن حضور رسول الله ص و امام ع در میان خود؛ محبت ایمان در دل ما، فضل خداست که باید قدر بدانیم؛
واقع بینی نسبت به جامعه دینی: وجود ایمان در دل لزوما به معنای انجام عمل صالح نیست؛ تفکیک گناه از گناهکار)

شب هشتم محرم: آیه ۱۰ (اهمیت و جایگاه برادری در دینداری و یکی از مهمترین موانع ظهور: ما شیعیان حق برادری را با هم بجا نمی‌آوریم: ‌تجبرتم علی ضعفاء‌ المومنین)

شب تاسوعا: آیات ۱۰-۱۱ (آسیبهای مهم در روابط خودمانی برادرانه: تمسخر، عیبجویی، برچسب زنی؛ پدیده عجیب ولی رایج در جامعه دینی: مومنِ فاسقِ ظالم!)

شب عاشورا: آیات ۱۲-۱۵ (هشدار حرکت از بدگمانی به تجسس و از تجسس به غیبت؛ دسته‌بندی تقوا و انجام وظیفه در سه گروه: عموم مردم، مسلمانان، مومنان؛ تطبیق بسیاری از آیات سوره حجرات بر وقایع کربلاء)

شام غریبان: آیات ۱۶-۱۸ و جمع‌بندی سوره حجرات (مساله اصلی: از دین جلو نیفتادن و اینکه نخواهیم دین خود را به خدا یاد بدهیم! و بیان خطراتی که جامعه دینی را تهدید می‌کند: صدا بلند کردن روی پیامبر (ترجیح نظر خود بر نظر پیامبر)؛ خبرها را صرفا بر اساس دلخواه ترتیب اثر دادن؛ جنگ و درگیری؛ تمسخر و عیبجویی و لقب زشت گذاشتن روی افراد؛ سوء ظن و تجسس و غیبت؛ ارزش‌گذاری بر اساس هر چیزی غیر تقوا؛ خودبزرگ‌بینی به خاطر مسلمان شدن و خود را از خدا و پیامبر طلبکار دیدن)

Views: 462

مناظره با موضوع حاکمیت و حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

با توجه به بحثها و نزاع‌هایی که بویژه بعد از جریان درگذشت خانم مهسا امینی در کشور رقم خورده، مساله حجاب و مداخله حکومت در این موضوع به مساله‌ای چالش‌برانگیز تبدیل شده است. در همین راستا روز دوشنبه ۶ تیرماه ۱۴۰۲ به دعوت مدرسه آزادفکری گفتگویی داشتم با آقای محسن برهانی درباره اینکه آیا حاکمیت حق دخالت در حجاب زنان را دارد؟ که این گفتگو به صورت زنده از طریق یوتیوپ پخش می‌شد.

علت اینکه مناظره با وی را پذیرفتم این بود که برخی از مقالات و گفتگوهایش را خواندم؛ و دیدم برخلاف توییتهایش، در عرصه مقاله و گفتگو شخصیتی علمی از خود بروز داده است. در ابتدای گفتگو هم همین را توضیح دادم. در این جلسه نیز، بیش از نیمی از جلسه بحث کاملا در فضای منطقی پیش می‌رفت؛ البته اواخر بحثهای ایشان دوباره از نظر حقیر تاحدودی احساسی وغیرمنطقی شد، که این مقدار در فضای مناظره طبیعی است.

موضع من در اصل همان بود که ۸ سال قبل در یادداشت حجاب قانونی یا حجاب اجباری مطرح کرده بودم. همان چهار مقدمه را در ابتدای بحث مطرح کردم. ایشان گفتند: طرح مقدمه دوم ضرورتی ندارد؛ در مقدمات یک و سه نیز با نظر بنده اختلافی نداشتند؛ اما کوشیدند برای مقدمه چهارم شقوق مختلفی مطرح کنند، که بحث ما ناظر به آن شقوق ادامه یافت و به نظر خودم ابعاد جدیدی از مساله مطرح شد.

برای مشاهده فیلم کامل این گفتگو در سایت آزاد (با امکان گفتگو با مهمانان و مخاطبان)  روی این کلمه A Z A D. im کلیک کنید. همچنین فیلم کامل این گفتگو در یوتیوب آزاد از اینجا  می‌توانید مشاهده کنید

Views: 2223

مناظره‌ای با موضوع محدوده جواز نگاه مرد به زن

بسم الله الرحمن الرحیم

روز دوشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۲ در دانشگاه معارف اسلامی کرسی آزاداندیشی با موضوع: کاوشی نو در مسئله پوشش و نگاه برگزار شد.

آقای دکتر محمد هدایتی دیدگاهی درباره محدوده مجاز نگاه به زن داشتند که آن را در مقاله «نگاهی اخلاقی به نگاه قرآنی» در کتاب «عقلانیت در فقه و اخلاق» نشر داده‌اند. نظر ایشان این بوده که تنها محدوده مطلقا حرام برای نگاه به بدن زن نگاه به عورتین است و نگاه به سایر اندامهای زن اگر بدون شهوت باشد اشکال ندارد بلکه نگاه زیبایی‌شناسانه به زن و اندامهای وی ممدوح هم هست!

من در نقش ناقد و آقای سجاد خازنی در نقش مجری در این جلسه شرکت داشتیم. البته در این جلسه ایشان عملا از آنچه در کتاب نوشته عدول کردند و تمام بحث را بر سر نگاه به چهره زن بردند که بنده عرض کردم این مطلبی است که جواز آن مورد قبول اکثریت فقهاست و حرف جدیدی نیست. در هر صورت در این جلسه من استدلالهای ایشان در کتابشان را نقد کردم.

برای دریافت فایل صوتی این جلسه اینجا را کلیک کنید.

Views: 295

هویت زن مسلمان در عصر انقلاب اسلامی

بسم الله الرحمن الرحیم

روز یکشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ مقارن با ولادت حضرت معصومه (روز دختر) در موسسه‌ای برای جمعی از خانمهای فعال اجتماعی بحثی ارائه شد با عنوان هویت زن مسلمان در عصر انقلاب اسلامی که فایل آن به پیوست تقدیم می‌شود. (اینجا) (فایل صوتی در پیام‌رسان ایتا)

این بحث را می‌توان خلاصه‌ فشرده‌ای دانست از دو سلسله سخنرانی‌ در ایام فاطمیه:

  1. حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان (متن) (فایل‌های صوتی و تصویری)
  1. حضرت زهرا سلام الله علیها و کنشگری زن مسلمان (فایل‌های صوتی به همراه سرفصلهای بحث)

Views: 316

حجاب مدخلی بر کنشگری زن مسلمان

 بسم الله الرحمن الرحیم

به همت هیأت میثاق با شهدا سخنرانی‌های «حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان» پیاده و در قالب فایلی در فضای مجازی منتشر شد.

برای دانلود فایل مذکور اینجا را کلیک کنید. متن پیاده شده مذکور در ادامه تقدیم می‌شود ادامه مطلب حجاب مدخلی بر کنشگری زن مسلمان

Views: 1308

چالش‌های حجاب و گشت ارشاد در مناظره با میلاد دخانچی

بسم الله الرحمن الرحیم

در تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۱ در موسسه سرچشمه مناظره‌ای داشتم با آقای دکتر میلاد دخانچی

این مناظره ناظر بود به وقایعی که در کشور بعد از درگذشت خانم مهسا امینی رخ داد؛ و تحلیلهایی درباره حاکمیت.

فایل صوتی را از اینجا و فایل تصویری آن را در آپارات از اینجا می‌توانید مشاهده کنید.

لازم به ذکر است که این مناظره پیش از سخنرانیهای حجاب مدخلی بر کنشگری زن مسلمان انجام شده است؛ و توضیح و تبیین مطلبی را که در پایان این مناظره ادعا شد در سخنرانیهای مذکور می‌توانید بیابید.

Views: 1361

حضرت زهرا سلام الله علیها و کنشگری زن مسلمان

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مسائلی که بویژه بعد از انقلاب بسیاری از اذهان متدینان و روشنفکران را به خود مشغول داشته است، موضع اسلام در قبال کنشگری زن است:

یک وضعیت برای زن هست که به دوره سنتی نسبت می‌دهند که وضع مطلوب برای زن این است که اساسا کنشگری اجتماعی نداشته باشد و گوشه خانه و محبوب شوهرش بماند؛ به تعبیر شهید مطهری، زن در این دوره گرانبها بود، اما همچون شیء گرانبها بود، و نه به عنوان انسان کنشگر.

در یکی دو قرن اخیر و بعد از تحولات مدرنیته و نهضت احیای حقوق زنان که ذیل عنوان «فمینیسم» رقم خورد عملا دو الگو برای کنشگری زن مطرح شد: یکی الگوی خود فمینیسم، که ناخودآگاه الگوی اصلی انسان را مرد می‌دانست، و لذا الگوی کنشگری زن را در انجام کنشگری‌های مردانه می‌دید؛ در این الگو، به تعبیر شهید مطهری انسان بودنش از حیث اجتماعی جدی گرفته شد، اما چون زن بودن زن به حاشیه رفت خروجی‌اش «انسان بی‌بها» شد. اگر سیمون دوبوار کتاب «جنس دوم» را نوشت که به زنان هشدار دهد که از این وضعیت درآیند، عملا با مسیری که پیشنهاد کرد، زن بر اساس همان ضوابط مردانه خودشان برای کنشگری (یعنی به دست گرفتن مناصب سیاسی و اقتصادی و …) هنوز جنس دوم است. دومی الگوی سرمایه‌داری بود، که این فرصتی که فمینیستها پیش آوردند جدی گرفت؛ و کوشید زن بودن زن را جدی بگیرد، اما نه در افق انسانیت (زیرا تنها الگوی انسان در غرب، همچنان الگوی مردانه بود)، بلکه در افق جنسی؛ یعنی با تقویت نگاه سرمایه‌ای به همه امور، زن را به مثابه کالای جنسی در نظر گرفتند، یا حداکثر به عنوان سرمایه‌داری که سرمایه‌اش امر جنسی است؛ کنشگری او بیش از اینکه انسانی باشد جنسی شد؛ یعنی آزاد شدن استفاده از سرمایه جنسی او برای همگان و برای رونق بازار مصرف! این را اگر بخواهیم با ادبیات شهید مطهری نام‌گذاری کنیم این است که در این الگو، زن به بهانه کنشگر بودن، هم گرانبها بودنش را از دست داد و هم انسان بودنش را.

اما در اسلام وجود حضرت زهرا س به ما نشان داده که اولا زن در منظر اسلام کنشگر است نه صرفا حاشیه و در پستوی خانه و منفعل؛ و ثانیا کنشگری است که جنسیتش (زنانگی‌اش) در کنشگری‌اش باید جدی گرفته شود؛ اما نه وجه جنسی بودن وی؛ بلکه این وجه اصلا نباید در کنشگری وی وارد شود.

در فاطمیه دوم سال ۱۴۴۴ (۲ تا ۶ دیماه ۱۴۰۱) در هیات وابسته به موسسه جوانان آستان قدس رضوی کوشیدم موضوع کنشگری زن مسلمان را با استفاده از الگوی شخصیتی حضرت زهرا سلام الله علیها طرح کنم. جلسه اول و دوم عمدتا تلاش شد معنای ناصواب کنشگری زن در غرب (با دو الگوی فمینیستی و سرمایه‌داری) شرح داده شود (البته در جلسه دوم هم با مرور سریعی بر مباحثی که در فاطمیه اول گفته بودم درباره جایگاه حجاب برای ارائه کنشگری خاص زن مسلمان نکاتی بیان شد)؛ جلسه سوم و چهارم با توجه به دو مفهوم «حیا» و «مادری» تلاش شد الگوی کنشگری زنانه از منظر اسلامی تبیین شود؛ و در جلسه پنجم هم برخی از احادیث را که عده‌ای از آن مطلوبیت عدم کنشگری زن برداشت کرده‌اند شرح داده شد که چه سوء تفاهمی در فهم آن احادیث رخ داده است.

مجموعه فیلمهای این جلسات را در عماریار می‌توانید ببینید. همچنین در ادامه فایلهای صوتی و تصویری جلسات مذکور و سپس خلاصه‌ای از بحثهای هر جلسه (همراه با احادیثی که در جلسه مطرح شد) تقدیم می‌شود

دانلود فایل صوتی جلسه اول ؛؛؛ فایل تصویری جلسه اول در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه دوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه دوم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه سوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه سوم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه چهارم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه چهارم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه پنجم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه پنجم در آپارات

ادامه مطلب حضرت زهرا سلام الله علیها و کنشگری زن مسلمان

Views: 568