بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از مسائلی که بویژه بعد از انقلاب بسیاری از اذهان متدینان و روشنفکران را به خود مشغول داشته است، موضع اسلام در قبال کنشگری زن است:
یک وضعیت برای زن هست که به دوره سنتی نسبت می‌دهند که وضع مطلوب برای زن این است که اساسا کنشگری اجتماعی نداشته باشد و گوشه خانه و محبوب شوهرش بماند؛ به تعبیر شهید مطهری، زن در این دوره گرانبها بود، اما همچون شیء گرانبها بود، و نه به عنوان انسان کنشگر.
در یکی دو قرن اخیر و بعد از تحولات مدرنیته و نهضت احیای حقوق زنان که ذیل عنوان «فمینیسم» رقم خورد عملا دو الگو برای کنشگری زن مطرح شد: یکی الگوی خود فمینیسم، که ناخودآگاه الگوی اصلی انسان را مرد می‌دانست، و لذا الگوی کنشگری زن را در انجام کنشگری‌های مردانه می‌دید؛ در این الگو، به تعبیر شهید مطهری انسان بودنش از حیث اجتماعی جدی گرفته شد، اما چون زن بودن زن به حاشیه رفت خروجی‌اش «انسان بی‌بها» شد. اگر سیمون دوبوار کتاب «جنس دوم» را نوشت که به زنان هشدار دهد که از این وضعیت درآیند، عملا با مسیری که پیشنهاد کرد، زن بر اساس همان ضوابط مردانه خودشان برای کنشگری (یعنی به دست گرفتن مناصب سیاسی و اقتصادی و …) هنوز جنس دوم است. دومی الگوی سرمایه‌داری بود، که این فرصتی که فمینیستها پیش آوردند جدی گرفت؛ و کوشید زن بودن زن را جدی بگیرد، اما نه در افق انسانیت (زیرا تنها الگوی انسان در غرب، همچنان الگوی مردانه بود)، بلکه در افق جنسی؛ یعنی با تقویت نگاه سرمایه‌ای به همه امور، زن را به مثابه کالای جنسی در نظر گرفتند، یا حداکثر به عنوان سرمایه‌داری که سرمایه‌اش امر جنسی است؛ کنشگری او بیش از اینکه انسانی باشد جنسی شد؛ یعنی آزاد شدن استفاده از سرمایه جنسی او برای همگان و برای رونق بازار مصرف! این را اگر بخواهیم با ادبیات شهید مطهری نام‌گذاری کنیم این است که در این الگو، زن به بهانه کنشگر بودن، هم گرانبها بودنش را از دست داد و هم انسان بودنش را.
اما در اسلام وجود حضرت زهرا س به ما نشان داده که اولا زن در منظر اسلام کنشگر است نه صرفا حاشیه و در پستوی خانه و منفعل؛ و ثانیا کنشگری است که جنسیتش (زنانگی‌اش) در کنشگری‌اش باید جدی گرفته شود؛ اما نه وجه جنسی بودن وی؛ بلکه این وجه اصلا نباید در کنشگری وی وارد شود.
در فاطمیه دوم سال ۱۴۴۴ (۲ تا ۶ دیماه ۱۴۰۱) در هیات وابسته به موسسه جوانان آستان قدس رضوی کوشیدم موضوع کنشگری زن مسلمان را با استفاده از الگوی شخصیتی حضرت زهرا سلام الله علیها طرح کنم. جلسه اول و دوم عمدتا تلاش شد معنای ناصواب کنشگری زن در غرب (با دو الگوی فمینیستی و سرمایه‌داری) شرح داده شود (البته در جلسه دوم هم با مرور سریعی بر مباحثی که در فاطمیه اول گفته بودم درباره جایگاه حجاب برای ارائه کنشگری خاص زن مسلمان نکاتی بیان شد)؛ جلسه سوم و چهارم با توجه به دو مفهوم «حیا» و «مادری» تلاش شد الگوی کنشگری زنانه از منظر اسلامی تبیین شود؛ و در جلسه پنجم هم برخی از احادیث را که عده‌ای از آن مطلوبیت عدم کنشگری زن برداشت کرده‌اند شرح داده شد که چه سوء تفاهمی در فهم آن احادیث رخ داده است.
مجموعه فیلمهای این جلسات را در عماریار می‌توانید ببینید. همچنین در ادامه فایلهای صوتی و تصویری جلسات مذکور و سپس خلاصه‌ای از بحثهای هر جلسه (همراه با احادیثی که در جلسه مطرح شد) تقدیم می‌شود
دانلود فایل صوتی جلسه اول ؛؛؛ فایل تصویری جلسه اول در آپارات
دانلود فایل صوتی جلسه دوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه دوم در آپارات
دانلود فایل صوتی جلسه سوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه سوم در آپارات
دانلود فایل صوتی جلسه چهارم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه چهارم در آپارات
دانلود فایل صوتی جلسه پنجم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه پنجم در آپارات
ادامه مطلب حضرت زهرا سلام الله علیها و کنشگری زن مسلمان→
بازدیدها: ۶۱۷
