بسم الله الرحمن الرحیم
محرم امسال (۱۴۰۰) شبها (ساعت ۲۱) در هیات انتظار بندرعباس بحثی خواهم داشت درباره «انتظار انسان مضطر»؛ یا به تعبیر ساده‌تر: «نحوه جهاد فرهنگی در عصر غیبت».
در واقع این بحث ان شاء الله تکمیل وارتقای دو بحثی است که قبلا داشته ام:
یکی در نیمه شعبان امسال (۹ فروردین ۱۴۰۰) سخنرانی‌ای در مسجد جامع همدان داشتم با عنوان «جهاد فرهنگی در عصر غیبت»
و دیگری در همین هیات انتظار در محرم سال قبل بحثی داشتم با عنوان «انتظار؛ عجله یا صبر» با این مضمون که چگونه از سویی به دعا برای تعجیل فرج تشویق شده‌ایم و از سوی دیگر ما را از تعجیل در فرج بازداشته‌اند و کسانی که در مساله فرج تعجیل می‌کنند را مذمت کرده‌اند. مساله این است که یک فرد منتظر در عین حال که می‌فهمد نباید صرفا دست روی دست بگذارد چگونه باید بین صبر کردن و دعا برای تعجیل جمع کند؛ و در واقع صبر یک فرد منتظر چه اقتضائاتی دارد و چگونه بسیاری از اقداماتی که شاید از یک دغدغه‌های دینی و انقلابی سرچشمه گرفته باشد می‌تواند خلاف اقتضای انتظار باشد.
در واقع در آن بحث هدفم این بود که مقداری با توضیح پیچیدگی‌های فتنه‌های آخرالزمان، درباره تصمیم‌گیری صحیح در چنان فتنه‌هایی با مراجعه به کتاب و سنت راهی بیابم؛ و بحث امسال هم امتداد همین نحوه شناسایی چگونگی عمل صحیح در عصر غیبت است که از آن با تعبیر «جهاد فرهنگی» یاد می‌کنم؛ اما نه در معنای کلیشه‌ای این واژه؛ بلکه در معنای عمیق کلمه جهاد که اوج جدیت و دشواری را می‌طلبد.
در واقع شرایط انسان در عصر غیبت شرایط انسان مضطر است و آیه ۶۲سوره نمل (أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَليلاً ما تَذَكَّرُون) نیز حکایت می‌کند که خداوند دعای انسان مضطر را اجابت می‌کند و آنگاه است که شما را خلیفه در زمین می‌گرداند؛ و اگر خداوند توفیق دهد قصد دارم برای ورود در پیچیدگی‌های این مساله نگاهی داشته باشم به سوره نمل و فراز و فرودهای بسیار پیچیده آن؛ که ان شاء الله هدایتگر ما در این دوره پرفتنه و آماده‌کننده ما برای ظهور باشد.
ان شاء الله در اسرع وقت فایلهای بحث در همین صفحه ونیز در کانال پیام رسان ایتا بارگذاری خواهد شد. ضمنا تلاش می‌شود توضیحات و احادیث مربوط به آیات سوره نمل که مرتبط با این بحث هستند تا حد امکان در سایت یک آیه در روز بارگذاری شود
فایل صوتی جلسه اول [موضوع بحث: طرح مساله:
در شرایط فتنه تصمیم‌گیری صحیح بقدری دشوار است که عده‌ای قبلش آرزوی شهادت می‌کنند که مبادا در فتنه بلغزند؛ آيه «امّن یجیب» نشان می‌دهد کسی اجابت می‌شود (درست اقدام می‌کند) که به مقام اضطرار رسیده باشد؛ و این آیه در ضمن آیاتی است که تاکید بر عدم شرک ورزیدن دارد. شرک، مساله عادی شده زندگی ماست که باید خیلی آن را جدی بگیریم؛چنانکه حضرت ابراهیم هم از بت پرستی می‌ترسید! بحث این دهه، شناخت وظیفه مضطر است؛ که همان منتظری است که حتما ملحق به امام زمان می‌شود.]
فایل صوتی جلسه دوم [موضوع بحث: دورنمایی از کل بحث:
۱. مومن واقعی فقط یک خدا قبول دارد و در آخرت زندگی می‌کند.
۲. چنین کسی خودت را بشدت محتاج دین و هدایت الهی (نبوت و امامت) می‌بیند.
۳. وقتی به دین مراجعه می‌کند می‌فهمد کتاب الله بتنهایی کافی نیست و مادام که امامش در دسترس نیست مضطر است.
۴. انسان مضطر باید عمل متناسب با اضطرار انجام دهد نه عمل عادی.
۵. اگر کسی واقعا مضطر شد (عمل متناسب با اضطرار انجام داد) دعایش اجابت شده، در زمره خلفا الارض (امام زمان ع و یارانش) قرار می‌گیرد (آیه ام من یجیب)
ورود در تفسیر سوره نمل (آیات ۱-۵) ناظر به مقدمه اول.]
فایل صوتی جلسه سوم [موضوع بحث: مروری بر دو مقدمه اول بحث قبل از طریق:
– مرور مضمون آيات ۱-۵ سوره نمل
– تاکید بر آیه ۶ (قرار است مومن خواننده قرآن، که مضطر حقیقی است، مخاطب مستقیم خدا شود)
– شاهد بر این مدعا: شرح داستان حضرت موسی (آیات ۷-۱۴) و داود و سلیمان (۱۵-۴۴) در سوره نمل]
فایل صوتی جلسه چهارم [موضوع بحث: مومن برگزیده که مضطر واقعی است، می‌فهمد که تمام برنامه‌ریزی‌ها ذیل برنامه الهی است؛ لذا فقط به دنبال برنامه الهی است و حتی به برنامه خود نیز اعتماد نمی‌کند؛ شرح این مطلب از طریق:
– داستان صالح (و مکروا مکرا و مکرنا مکرا … فانظر کیف کان عاقبة مکرهم) و لوط (آیات ۴۵-۵۶ سوره نمل)
– مروری بر سوره حمد (خدا رب همه چیز است؛ آخرت خیلی جدی است؛ پس من تمام عبودیت و استعانتم از خداست؛ و مهمترین محور کارم، طلب هدایت از او)]
فایل صوتی جلسه پنجم [موضوع بحث: مرور آيه ۵۹ سوره نمل که حلقه اتصال معانی قبل و بعد این سوره است که افق مخاطب سوره را افق بندگان برگزیده قرار می‌دهد: قل / الحمدلله / سلام علی عباده الذین اصطفی / ءالله خیر / أمّا یشرکون]
فایل صوتی جلسه ششم [موضوع بحث: مرور آیات ۶۰ تا ۶۴ سوره نمل در توضیح اینکه فقط خدا خداست و هیچ شریکی برای او نباید باور داشت.
لازم به ذکر است بحثهای این جلسه بیش از اینکه از جنس پاسخ باشد از جنس ایجاد مساله برای تدبر عمیقتر در آیات است؛ تا شرح دادن معنای آیات.]
فایل صوتی جلسه هفتم [موضوع بحث: (آیات ۶۵ تا ۷۴ سوره نمل)
شرح این مطلب که مومن واقعی می‌داند و می‌فهمد که الان دارد در آخرت زندگی می‌کند؛ آخرت بعدا رخ نمی‌دهد؛ بلکه همین الان بر او احاطه دارد.
به نظر می‌رسد این نکته اگر فهم شود هم نحوه رفت و برگشتهای آیات ۶۵ تا ۷۴ سوره نمل معلوم می‌شود و هم اینکه چه نسبتی بین سوال و اشکال آن کافران و پاسخهای خداوند وجود دارد.]
فایل صوتی جلسه هشتم [موضوع بحث: (مرور آیات ۷۵ تا ۸۱ سوره نمل)
اگر واقعیت خودمان (که بسیار فراتر از واقعیت مادی است و اساسا در آخرت زندگی می‌کنیم) را جدی بگیریم، می‌فهمیم که بسیاری از آنچه برای رشد و حرکت ما نیاز است از ما غایب است؛ و قبلا بیان شد که غیب را فقط خدا می‌داند (آیه۶۵). اما همین خدا حتما ما را هدایت می‌کند؛ پس تمام غیب را در همین کتاب مبین قرار داده (آیه۷۵). لیکن اگر ما بدون معلم و بدون ایمان سراغش برویم فقط مقداری از آن استفاده می‌کنیم (بنی اسرائیل هم می‌توانند پاسخ تفصیلی برای اکثر اختلافاتشان در آن بیابند؛ آيه ۷۶) اما اگر واقعا مومن باشیم (که مومن به قرآن، بنا به حدیث ثقلین، باور دارد ضرورت معلم قرآن و ضرورت مراجعه به او را) آنگاه قرآن برایمان سراسر هدایت و رحمت می‌شود و همه نیازمان را رفع می‌کند (آیه۷۷). و این همان درک انسان مضطر است؛ باید بفهمیم که اولا نیاز قطعی به هدایت الهی داریم؛ ثانیا خدا در قرآنش تمام آنچه نیاز داریم را آورده؛ ثالثا تمام آنچه از قرآن می‌خواهیم را فقط امام می‌تواند برایمان توضیح دهد؛ و لذاست که اگر امام نداریم بیچاره و مضطریم؛ و فقط باید بر خدا توکل کنیم (آیه۷۹)
در ادامه می‌فرماید این حرفها را انسان مرده و شخص کری که رویگردان است نمی‌شنود (آيه۸۰) و کور را هم نمی‌توانی بینا کنی؛ فقط به درد مومن می‌خورد؛ و مومن کسی است که واقعا تسلیم خدا باشد: یعنی همان واجب و محرمی که می‌دانی عمل کن تا مومن باشی (آیه۸۱)؛ و آنگاه حتما هدایت می‌شوی.]
فایل صوتی جلسه نهم [موضوع بحث: (مرور آیات ۸۲-۹۰ سوره نمل)
اگر ما واقعیت آخرت را در متن زندگی‌مان جدی نگیریم به زور ما را می‌برند همان گونه که اگر اضطرار را جدی نگیریم با مرگ ما را می‌برند و در موقعیت مضطر قرارمان می‌دهند.
این آیات ابتدا رجعت را مطرح می‌کند؛ یعنی مرتبه‌ای قبل از ورود همگان به آخرت؛ که همگان متناسب با این مرتبه به اضطرار می‌رسند (وقع القول علیهم؛ آیه ۸۲ و ۸۵). و سپس سراغ قیامت می‌رود و توضیح می‌دهد که اگرچه همه را با اضطرار (فزع) در آن وارد می‌کنیم اما کسانی هستند که از فزع ایمن‌اند؛ آنان همانانند که خدا خواسته (مخلَصین) و همانانند که حسنه (ولایت) را توانستند با خود بیاورند (نه اینکه فقط حسنه انجام دادند).
شب عاشورا شبی است که نه فقط خود امام ع بلکه دیگرانی هم بودند که توانستند به مقام مضطر برسند و از فزع ایمنی یابند؛ فزغی که حتی دامنگیر فرشتگان مقرب هم می‌شود.]
فایل صوتی جلسه دهم [موضوع بحث: (مرور آیات ۸۹-۹۳ سوره نمل)
در عاشورا اصحاب فهمیدند که مضطر به امام‌اند و در عین حال باید از امام دفاع کنند: و بین دفاع از امام و اضطرار و پناه بردن به او نه‌تنها منافاتی نیست بلکه لازم و ملزومند (اکثروا الدعا بتعجیل الفرج فان فی ذلک فرجکم)
جمع‌بندی وظیفه مضطر:
۱. عبودیت رب؛ربی که هم تشریع دست اوست و هم همه چیز تکوین (رب … حرمها .. له کل شیء) و تسلیم محض او بودن و مطلقا روی غیر او حساب نکردن (= ایاک نعبد و ایاک نستعین)
۲. تلاوت قرآن و هدایتجویی مستمر (= اهدنا الصراط المستقیم)
و البته خودش آیاتش را نشانمان می‌دهد به طوری که بشناسیم: هم امام زمان را و هم آیات و نشانه‌های مسیر را.]
بازدیدها: ۱۷۹۳
سلام استاد عزیز. عزاداری‌هایتان مقبول حق تعالی باشد.
سخنرانی‌های شما برای بنده خیلی مفید بود. لطفاً این بحث را که از محرم سال قبل شروع شده ادامه دهید.
خدا قوت، التماس دعا.